Dạy trẻ bảo vệ môi trường - Triết lý sống khai mở tâm yêu thương

Dự án “Ngôi trường xanh”của Bhutan được phát triển nhằm giới thiệu mô hình sống hạnh phúc mang tính cách mạng cho thế hệ trẻ tại quốc gia này.

Trường tiểu học Jigme Losel ở thủ đô Thimphu của Bhutan luôn tràn ngập màu xanh. Cây xanh bao phủ hầu hết các bề mặt, xếp trên bậc, kệ và cả trên tường. Trên bức tường phía sau vườn rau của trường là dòng chữ viết tay: “Hãy để thiên nhiên làm thầy của bạn”.

Cô Choki Dukpa, hiệu trưởng của trường từ năm 2005, cho biết: “Đây là khẩu hiệu không chính thức của trường chúng tôi. Bởi chúng tôi đều mong muốn học sinh được sống trong thiên nhiên ở mọi nơi. Đất nước chúng tôi địa hình chủ yếu là đồi núi, nhưng ở thành phố, trẻ em có thể cảm thấy thiếu sự kết nối với thiên nhiên. Đó là cách chúng tôi mang thiên nhiền về với môi trường học đường”.

Rác hữu cơ được gom lại 

Trong vòng 3 năm qua, cô Dukpa đã đưa chủ đề môi trường vào làm trọng tâm trong giáo trình của tất cả các môn học và hoạt động của nhà trường. Cô chia sẻ “Tính bền vững của môi trường và thiên nhiên đã trở thành tâm điểm của phương pháp giảng dạy của nhà trường.”

Từ cuối năm 2009, Bhutan thử nghiệm phương pháp mới trong giáo dục. Chương trình “Ngôi trường học Xanh vì một Bhutan Xanh” là một trong những nỗ lực của chính phủ nhằm lồng ghép các nguyên tắc của mô hình Tổng Hạnh Phúc Quốc Gia (GNH) vào tất cả các lĩnh vực của chính sách công.

Từ năm 1971, quốc gia nhỏ bé thuộc dãy Himalaya này đã từ bỏ việc đánh giá mức độ phát triển và thịnh vượng thông qua chỉ số duy nhất là GDP. Thay vào đó, họ điều hành đất nước thông qua chỉ số GNH dựa trên bốn trụ cột chính: phát triển xã hội công bằng, bảo tồn văn hóa, bảo tồn môi trường thiên nhiên và thúc đẩy quản lý hiệu quả.

Năm 2009, một cuộc hội thảo với chủ đề “Giáo dục vì Mục tiêu Tổng Hạnh Phúc Quốc Gia” đã đưa ra tuyên bố rằng các nguyên tắc của GNH, đặc biệt là trụ cột bảo tồn môi trường thiên nhiên, sẽ được lồng ghép vào chương trình giáo dục quốc gia giúp “việc học trở nên phù hợp, sâu sắc hơn và gắn liền với các thực tiễn phát triển bền vững.”

Bộ trưởng giáo dục Bhutan Thakur Singh Powdyel phát biểu: “Ngôi trường xanh không chỉ thuần túy là để bảo vệ môi trường, mà là một triết lý sống. Bởi vậy, chúng tôi đang nỗ lực đưa tư tưởng xanh thấm nhuần trong thế hệ trẻ. Đây là tư tưởng linh hoạt, cởi mở với nhiều loại hình giáo dục khác nhau và cũng là phương pháp giáo dục theo định hướng gìn giữ các giá trị xuất phát từ niềm tin cho rằng giáo dục không chỉ giúp trẻ đạt được những kiến thức học thuật, mà giáo dục cần giúp trẻ khai mở tâm và dạy trẻ cách sống làm người. Và công việc quan trọng hàng đầu chính là bảo tồn môi trường thiên nhiên”.

Trường Jigme Losel có một vườn rau xanh chung. Các em học sinh được học các kỹ năng nông nghiệp cơ bản. Mỗi lớp học đều có cây và vườn hoa riêng để học sinh tự chăm sóc. Trường cũng đưa ra chương trình nhằm tái chế tất cả các vật liệu được sử dụng trong trường, và một chương trình cộng đồng “Sạch và Xanh”. Theo chương trình này, hàng sáng trẻ sẽ quét dọn trường lớp bằng chổi mà các em tự làm từ chai lọ tái chế và cành cây. Ngoài ra, trẻ cũng tham dự các khóa cầu nguyện và thiền định hàng ngày, đồng thời đảm nhiệm các công việc trong cộng đồng.

Các em tự quét dọn trường lớp mỗi sáng

Chính phủ Bhutan quyết định đưa vấn đề bảo tồn văn hóa, một trụ cột của GNH, thành chương trình hành động nhằm đối phó tình trạng bản sắc dân tộc bị mai một trong những năm gần đây. Học sinh trường Jigme Losel được nghe nhạc truyền thống và truyện dân gian, được giáo dục về “Các giá trị của Bhutan”. Mặc dù gặp phải những lời chỉ trích về việc bắt buộc thực hiện các truyền thống văn hóa (như kiên quyết yêu cầu mọi người phải mặc trang phục dân tộc trong những môi trường công cộng chính thức), ngài Bộ trưởng giáo dục tin rằng “bản sắc dân tộc đặc sắc của Bhutan … sẽ được gìn giữ và trao truyền cho những thế hệ tương lại.”

Tại Bhutan, học sinh đi học không phải đóng bất cứ khoản tiền nào mà còn được trợ cấp sách vở, lương thực. Chương trình học được định hướng giáo dục theo chuẩn “Ngôi trường xanh”. Giáo dục Bhutan không đặt nặng việc các em phải là những học sinh giỏi, mà các em sẽ là những công dân tốt. Đặc biệt, ở Bhutan, trừ ba môn: thơ ca dân gian, ngôn ngữ chính của Bhutan (Zdongkha, Nepali) và Phật giáo, tất cả các môn học đều được dạy bằng tiếng Anh. Chương trình học nhằm rõ ràng nhằm đạt mục đích đào tạo thế hệ trẻ Bhutan trở thành những người có thể giao lưu với thế giới, đồng thời vẫn giữ được bản sắc, tâm hồn dân tộc.

(Nguồn: YDA Việt Nam)